TELAFİ ÇALIŞMASI NEDİR?
Covid-19 salgını nedeniyle sosyal izolasyonun arttığı dönemlerde salgının yayılmasını önlemek amacıyla pek çok işveren 4857 sayılı İş Kanunu çerçevesinde önlem almaktadır. Yapılan işin niteliğine göre işveren çalışanlarını evden çalışma sistemine geçirebileceği gibi yapılan işin evden çalışmaya elverişli olmaması durumunda gelecekte telafi çalışması yaptırabilecektir. Bu çalışmamızda “Telafi Çalışması” ele alınacaktır.
4857 sayılı İş Kanunu madde 64’te telafi çalışması düzenlenmiştir. İş hukukuna göre telafi çalışması, çeşitli sebeplerden dolayı işin durması, ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra iş yerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle iş yerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması yahut tamamen tatil edilmesi ya da işçinin talebi ile kendisine izin verilmesi hallerinde, işçinin çalışamadığı sürelerin daha sonra çalışılarak telafi edilmesidir. Türk İş Hukuku’na göre telafi çalışmaları fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma sayılmaz. İşveren, telafi çalışmasının kaynağını oluşturan zorunlu nedenin ortadan kalkması ve iş yerinin normal çalışma dönemine başlamasını takip eden 4 ay içerisinde telafi çalışması yaptırabilecektir.
Telafi Çalışması
Madde 64 – Zorunlu nedenlerle işin durması, ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle işyerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması veya tamamen tatil edilmesi ya da işçinin talebi ile kendisine izin verilmesi hallerinde, işveren dört ay içinde çalışılmayan süreler için telafi çalışması yaptırabilir. (Ek cümle:25/3/2020-7226/43 md.) Cumhurbaşkanı bu süreyi iki katına kadar artırmaya yetkilidir. Bu çalışmalar fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma sayılmaz.
Telafi çalışmaları, günlük en çok çalışma süresini aşmamak koşulu ile günde üç saatten fazla olamaz. Tatil günlerinde telafi çalışması yaptırılamaz
Örnek vermek gerekirse, Pazartesi günü başlayan Kurban Bayramının dördüncü gününün Perşembe gününe kadar sürdüğü ve haftada 5 iş günü çalışan iş yerinde sadece Cuma günü çalışılıp Cumartesi gününün yine tatil edildiği düşünülecek olursa işveren Cuma gününü de tatil ederek “normal çalışmaya başladığı iş gününü takip eden dört ay içinde” telafi çalışması yaptırabilecektir.[1]
Telafi Çalışmasının Uygulanmasında Dikkat Edilecek Hususlar Nelerdir?
Telafi çalışması tarafların anlaşmasına veya işçinin onayına bağlı olmayıp, işverenin tek taraflı kararı ile yaptırılabilecektir. Yani telafi çalışması bakımından karar verme ve uygulama yetkisi, işverene aittir. Telafi çalışması yaptırılacak günleri ve saatleri işveren belirleyecektir.
Fakat İş Kanununa İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliği madde 7/2 uyarınca, telafi çalışması yaptıracak işverenin bu çalışmanın hangi nedenle yapılacağını açık bir şekilde belirtmesi ve hangi tarihte çalışmaya başlanacağını ilgili işçilere bildirmesi gerekmektedir.
Telafi çalışması günlük en çok çalışma süresi olan 11 saati aşmamak kaydıyla günde en fazla 3 saat ile sınırlı olarak yaptırılabilir. Örneğin; haftanın 5 günü günde 9 saat çalışma yapılan bir işyerinde telafi çalışması günde en fazla 2 saat yapılabilecektir. Haftanın 6 günü çalışılan iş yerlerinde ise günde en fazla 3 saat telafi çalışması yapılabilecektir. Bununla birlikte tatil günlerinde telafi çalışması yaptırılamayacaktır.
İş Kanunu hükümleri çerçevesinde bu çalışmalar fazla çalışma yahut fazla sürelerle çalışma sayılmayacaktır.
Ayrıca burada önemle vurgulanması gereken husus şudur ki, işverenin işyerinde telafi çalışması yaptırabilmesi için işçilerin az çalışması veya hiç çalışmaması nedeniyle işverenin işçilerin ücretinden herhangi bir kesinti yapmamış olması, telafi edilecek döneme ilişkin olarak işçilerin yasal haklarını tam ve gereği gibi eksiksiz olarak ödemiş olması gerekmektedir. Bu nedenle az çalışılan veya çalışılmayan döneme ait ücretlerin işçilere tam ödenmiş olması nedeniyle işveren telafi çalışması için ayrıca bir ücret ödeme yükümlülüğü altında olmayacaktır. Nitekim telafi çalışması fazla çalışma veya fazla sürelere çalışma sayılmayacağı gibi işçi fazla mesai ücreti de talep edemeyecektir.
Son olarak, işveren veya işveren vekilinin telafi çalışması kurallarına aykırı davranmaları halinde 4857 sayılı İş Kanunu madde 104/2 uyarınca her bir işçi için idari para cezası yaptırımı ile karşı karşıya kalma ihtimallerinin mevcut olduğu unutulmamalıdır.
Av. Mahur ÖZDARENDELİ
[1] Fevzi Demir, En Son Yargıtay Kararları Işığında İş Hukuku ve Uygulaması, İzmir, 2016, s. 253
